9. sınıf edebiyat dersinde öğrenciler aruz ölçüsüyle tanışırlar. Aruz ölçüsü, eski Türk edebiyatından beri kullanılan ve şiirlerin ritmini belirleyen bir ölçüdür. Aruz ölçüsü, bir dizedeki hecelerin sayısı ve vurguları ile belirlenir. Bu yazımızda, 9. sınıf edebiyat öğrencilerinin aruz ölçüsü hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olmak için aruz ölçüsü örneklerini ele alacağız.
Aruz Ölçüsü Nedir?
Aruz ölçüsü, şiirlerin ritmini ve uyumunu belirleyen bir ölçüdür. Aruz ölçüsü, bir dizedeki hecelerin sayısı ve vurgularına göre belirlenir. Aruz ölçüsü, Türk edebiyatının en eski ölçülerinden biridir ve günümüzde de hala kullanılmaktadır.
Aruz ölçüsü, Türk edebiyatında genellikle “hece ölçüsü” ile karşılaştırılır. Hece ölçüsünde, her dizedeki hece sayısı belirli bir kalıba göre belirlenirken, aruz ölçüsünde dizedeki hecelerin sayısı ve vurguları belirleyici olmaktadır. Bu nedenle, aruz ölçüsü daha fazla esneklik ve özgürlük sağlar.
Aruz Ölçüsü Örnekleri
Örnek 1:
Birinci örnek olarak, Fuzuli’nin “Beni Candan Usandırdı” şiirinin ilk dizesini ele alalım:
Beni candan usandırdı bu dünya, bana gelen de sen miydin?
Bu dizede, 14 hece ve 7 aruz kalıbı kullanılmıştır. Aruz kalıbı, “fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün” şeklindedir. Yani, her hece iki kısa hece veya bir uzun bir kısa hece şeklinde vurgulanmaktadır.
Örnek 2:
İkinci örnek olarak, Yahya Kemal Beyatlı’nın “Gölgeler” şiirinin ilk dizesini ele alalım:
Bir sarhoş gibi gezinir içimde eski günler
Bu dizede, 14 hece ve 7 aruz kalıbı kullanılmıştır. Ancak, aruz kalıbı birinci örnekteki gibi “fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün” şeklinde değil, “fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün fe’ülün” şeklindedir. Yani, her hece iki kısa hece şeklinde vurgulanmaktadır.
Sonuç
Aruz ölçüsü, Türk edebiyatının en eski ölçülerinden biridir ve günümüzde de hala kullanılmaktadır. Aruz ölçüsü, dizedeki hecelerin sayısı ve vurgularına göre belirlenir ve daha fazla esneklik sağlar. Bu yazımızda, 9. sınıf edebiyat öğrencilerine aruz ölçüsü hakkında bilgi vermek amacıyla iki örnek ele aldık. Daha fazla örnek ve bilgi için edebiyat kitaplarına başvurabilirsiniz.
