İnsanoğlu, düşüncelerini yazılı şekilde ifade etmek amacıyla binlerce yıldır çeşitli yazılı türler geliştirmiştir. Makale de bu türlerden biridir ve günümüzde oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, makalenin Türk edebiyatındaki ilk örneği ve yazarı hakkında pek bilgi sahibi değiliz. Bu yazımızda, makale türünün Türk edebiyatındaki ilk örneği ve yazarını inceleyeceğiz.
Makale Nedir?
Makale, belirli bir konu hakkında yazarın kişisel görüşlerini, düşüncelerini ve deneyimlerini aktardığı, bilgi verici veya tartışmalı bir yazılı türdür. Genellikle gazete, dergi veya internet gibi yayın organlarında yayımlanır. Makaleler, okuyucuların ilgisini çeken konulara odaklanır ve genellikle belirli bir disiplin veya branşta uzmanlaşmış yazarlar tarafından yazılır.
Türk Edebiyatındaki İlk Makale Örneği
Türk edebiyatındaki ilk makale örneği, Tanzimat Dönemi yazarlarından Şinasi tarafından kaleme alınmıştır. Şinasi, Türk edebiyatında Batılılaşma ve yenileşme hareketlerinin öncü isimlerinden biridir. 1862 yılında yayımlanan “Tercüme-i Manzume-i Bahriye” adlı makalesi, Türk edebiyatındaki ilk makale örneği olarak kabul edilir. Bu makale, Osmanlı İmparatorluğu’nun denizcilik alanındaki geri kalmışlığına dikkat çeken ve Batı’nın denizcilik alanındaki ilerlemesini örnek gösteren bir yazıdır. Şinasi, bu makalesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun yenileşme hareketlerini desteklemiş ve modernleşme yolunda atılacak adımları vurgulamıştır.
Diğer Makale Örnekleri
Türk edebiyatındaki ilk makale örneği olarak kabul edilen Şinasi’nin “Tercüme-i Manzume-i Bahriye” adlı makalesinin yanı sıra, Türk edebiyatında birçok önemli makale de kaleme alınmıştır. Örneğin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Türk Sazı” adlı makalesi, Türk müziği ve saz çalgısının tarihçesi hakkında bilgi veren bir yazıdır. Ahmet Haşim’in “Çankaya” adlı makalesi ise, Ankara’da bulunan Çankaya Köşkü’nü ve Mustafa Kemal Atatürk’ün burada geçirdiği günleri anlatır. Atilla İlhan’ın “Anadolu Notları” adlı makalesi ise, yazarın Anadolu’da yaptığı gezilerde edindiği izlenimleri aktarır.
Sonuç
Makale, yazılı düşüncelerimizi aktarmak için oldukça etkili bir araçtır. Türk edebiyatında da önemli bir yere sahip olan makaleler, birçok farklı konuda kaleme alınmıştır. Türk edebiyatındaki ilk makale örneğinin Şinasi’ye ait olduğunu biliyoruz. Ancak, Türk edebiyatındaki diğer önemli makaleleri de okuyarak, bu türün gelişimini ve önemini daha iyi anlayabiliriz.
